گچمه‏ بافي که از صنايع دستي انحصاري کهگيلويه و بويراحمد است، هنري مرکب از گليم و قالي است که در زمينه گليم و با گلهاي قاليچه‏ ای بافته مي‏شود. در بافت گچمه از پود استفاده نمي‏شود، بلکه از خامه‏اي که در بافت گليم به کار مي‏رود بهره مي‏گيرند. بعد از چله‏کشي، در حاشيه و نقشه آن از بافت قالي استفاده مي‏شود و به صورت برجسته بافته مي‏شود. عشاير کهگيلويه و بويراحمد از گچمه براي زيرانداز و تزئين چادرها و خانه ‏های خود استفاده مي‏کنند.

اين صنعت دستي از نظر اقتصادي و اشتغالزايي براي بافندگان آن اهميت ويژه ‏اي دارد. بازار آن نيز پررونق است. بافت گچمه در روستاهاي سپيدار، پازنان، لما و بوته عليا رونق فراوان دارد.

بافت گچمه تركیبی از بافت قالی و گلیم است بدین ترتیب كه بعد از چله كشی در حاشیه و نقش آن از بافت قالی پیروی شده و بصورت گلهای برجسته بافته می شود. بافت زمینه نیز به صورت گلیم است كه به همین خاطر" گل برجسته" آن معروف شده است. این هنر ارزشمند محصول دسترنج بانوان عشایر منطقه است كه اكنون به بازارهای جهانی راه یافته است. هنر گچمه بافی علاوه برجنبه های هنری و زیبایی آن كه برای استفاده كنندگان دارد، از نظر اقتصادی ، اشتغال زایی و تولید ارزش افزوده نیز برای منطقه در صورت حمایت بیشتر می تواند از اهمیت ویژه ای برخوردار شود. 
منبع:irandeserts.com

گلیم
آسودن بر روی کف پوشی گرم و نرم , در پی روزی پرکار و سخت , امید و توانی است برای برخوردی دوباره با واقعیتهای سخت و شیرین کار روزمره و تامین معیشت خانواده.

نخستین کف پوش بشر اولیه پوست حیوانات بود. ولی پس از گذشت هزاران سال , وقتی توانست کم کم مواد اولیه طبیعت را به میل خود شکل دهد , بفکر ساخت بالا پوشی برای خود و کف پوشی برای محل سکونتش افتاد. اولین کف پوشهای ساخته انسان , حصیر و بوریاست و بتدریج بافت زیر اندازه های پشمی را نیز آموخت.

در کاوش های باستانشناسی , در شرق جزیره آناتولی , بقایای یک گلیم ۷۷۰۰ ساله بدست آمده است , ولی بطور کلی بعلت آسیب پذیری مواد اولیه گلیم , نمونه های چندانی از گذشته های دور موجود نیست.

قدیمیترین نمونه بدست آمده گلیم ایران , قطعه گلیمی متعلق به دوره اشکانی است. گلیم بعلت ارزانی قیمتش نسبت به قالی و بخاطر زیبائی و درخشندگی رنگها و نقشهایش , در زندگی روستائیان و طبقات کم درآمد اهمیت خاصی دارد.

مصرف کننده اصلی گلیم ایلات و عشایر هستند که از آن بعلت سبکی وزن , بعنوان کفپوش ایده آل در کوچ عشایری استفاده میکنند و عشایر ایران خود بزرگترین تولید کننده گلیم نیز میباشند.

باید خاطرنشان کرد که گلیم در زندگی عشایری تنها برای پوشانیدن کف چادرها اختصاص ندارد , بلکه آنقدر با زندگی عشایری عجین شده که نیازمندیهای دیگری از قبیل انواع کیسه ها و خورجینها , رختخواب پیچ جل اسب و گاه تزئین دیواره های چادرهای عشایری را نیز در بر میگیرد.

گلیم بافی در اغلب نقاط ایران بخصوص در میان قشقائیها , ال سونها , کردها , لرها و بلوچها رواج خاصی دارد. بلفا گلیم همچون بسیاری از رشته های گوناگون صنایع دستی روستائی خاص زنان است و زنان عشایر و روستائی ایران , آفریننده نقشها و رنگ آمیزیهای دلپذیری هستند که در نوع خود در حد کمال است .

دستگاه گلیم بافی اغلب به رنگ سفید و ینبهای و پودها پشمی و رنگین است و نقوش مختلف را با پودهای رنگارنگ بر روی گلیم ایجاد میکنند.
گلیم بافی در ایران شیوه های گوناگون دارد ودر اغلب نقاط ایران همه شیوه ها رایج است , ولی نقشها ورنگ آمیزیهائی که بافندگان مناطق مختلف بکار میبرند هر یک دارای ویگیهای خاص خود بوده و اغلب از روی نقش و رنگ آمیزی یک گلیم ,میتوان به محل تولید آن پی برد.

گلیمهای قشقائی معمولا دارای رنگهای بسیار زیبا و شاد است و بیشتر رنگهای زنده طبیعت را میتوان در آن مشاهده کرد. نقوش این گلیمها معمولا نقوش متنوع هندسی است. زنان قشقائی علاوه بر این گلیمها , زیباترین جل های اسب را نیز برای تزئین مرکب مردانشان میبافند و همچنین از نوارها و کناره های بافته شده , برای تزئین دیواره های سیاه چادرهایشان استفاده میکنند.
ورنی بافی یکی از انواع بسیار زیبای گلیم است که در میان شاهسونها متداول میباشد.

در گلیم های ال سون نقش حیوانات و پرندگان بصورت هندسی و ساده شده دیده میشود و این نقوش به تصاویر حیواناتی که روی سفالهای پیش از تاریخ این منطقه دیده میشود , شباهت بسیار دارد. ورنی بافی در اردستان کرمان نیز متداول است که در این منطقه بنام شریکی پیچ خوانده میشود. گلیمهای این منطقه اغلب دارای نقوش هندسی میباشد.

گلیمهای بلوچ اغلب تیره رنگ و راه راه هستند و هر راه در واقع نواری با نقش هندسی است و متفاوت از سایر راههای همان گلیم میباشد.

یکی دیگر از مراکز مهم تهیه گلیم , بیجار و سنندج است و گلیمهای این مناطق اغلب دارای نقش لچک و ترنج میباشند و نقش گل سرخ نیز در متن این طرحها دیده میشود.
در مناطق روستائی کردستان گلیمهای زیبائی با نقش پرندگان بافته میشود و ورنی بافی هم با روشی کاملا متفاوت از ورنی بافی ال سونها از شیوه های متداول این مناطق است.

ورنی بافی در میان ایلات لر , خمسه , فارس , جلیلیها و بلوچها نیز متداول است , ولی هر کدام دارای نقوش و رنگ آمیزی و روش خاص خود هستند. در نهایت با وجود اینکه مظاهر تمدن جدید , در زندگی ایلات و عشایر رخنه نموده , ولی هنوز جای خاص گلیم , با دوام و زیبائی مخصوص بخود , حفظ شده است و بایستی این هنر نیز که بازتاب تجلی اصالت و سنتهای بومی سرزمین ماست , همچنان در کنار دیگر فرآورده های صنایع دستی , مورد حمایت و حراست قرار گیرد. بامید آنکه گامهایمان در جهت خودکفایی و فطع وابستگی , تا نقطه حصول هدفهایمان , محکم و رهرو باشد.
منبع:paris.mfa.ir

از ديدگاه نژادشناسي، کردها مانند ديگر مردمان اين سرزمين - پشتوها و بلوچ‌ها - ايرانى هستند. تبعيدها، کوچ‌ها و ازدواج‌ها در ميان قبايل مختلف، در طول هزار سال گذشتند. کردها را به گروه‌هايى با عقايد و سنت‌هاى متفاوت تقسيم کرده است. پراکندگى جمعيت کردها، تأثيرى مستقيم بر روى تاريخ آنها گذاشته است. اکثر کردها در استان‌هاى کردستان و کرمانشاه زندگى مى‌کنند. قبايل بزرگى از کردها در نواحى دور شمال شرقى ايران در رشته‌کوه‌هاى ”کوپت داغ“ خراسان و تعداد کمى در نواحى غربى تاکستان و جنوب شرقى ايران ميان بلوچ‌ها سکونت دارند.

به‌دليل پراکندگى گستردۀ کردها، اختلاف زيادى نيز در گليم‌هاى آنها وجود دارد. اين اختلافات در طرح، بافت، مواد به‌کار رفته، اندازه و رنگ به‌چشم مى‌خورد.

 صحنه : ۹۹/۰ × ۹۸/۱ متر

ً مشهورترين گليم‌هاى کردستان صحنه است که در حال حاضر شامل سنندج و اطراف آن مى‌شود. صحنه هميشه مرکز کارگاه‌هاى توليد قالى و گليم کردستان به‌شمار مى‌رفته است. گليم‌هاى صحنه چه از نظر سنى و چه از لحاظ زيبايى‌شناسى با ديگر گليم‌هاى قبايل کرد تفاوت دارد و بيش از گليم‌هاى ديگر به فرش‌هاى گره‌دار ايرانى شبيه است.

طرح متن در گليم‌هاى صحنه تکرار بى‌انتهايى از طرح‌هاى گل‌دار است و يا طرحى گل‌دار در داخل ترنج ميانى است. اين گليم‌ها معمولاً کوچک و مستطيل شکل هستند. البته در اندازه بزرگ و دايره شکل نيز بافته مى‌شوند. رنگ‌ها غالباً آبي، قرمز و سفيد است. تارها معمولاً از نخ و پودها غالباً از رشته‌هاى پشمين، ابريشمى و اخيراً پلى‌کروم ابريشمين است. گليم‌هاى صحنه به‌خاطر ظرافت و زيبايى خود شهرت خاصى دارند.

بى‌جار منطقه و شهرى تجارى در حاشيهٔ کردستان است که گليم‌بافت‌‌هايى به اين نام دارد، که مربوط به خود شهر و چهل روستاى اطراف آن است. گليم بى‌جار طويل و باريک است و در آن از ترنج‌هاى رنگين مثلثى شکل يا لوزى شکل استفاده مى‌شود. يکى از زيباترين و جالب‌ترين ويژگى‌هاى بعضى از اين گليم‌ها، بافت انسان و حيوان در متن يا حاشيهٔ آنها است.

کردهاى خراسان در دست بافت‌هاى خود از طرح‌ها، رنگ‌ها و فنون بسيار متنوعى استفاده مى‌کنند. گليم‌ها غالباً پيچ‌باف است و رنگ‌هاى ملايم و تا حدى تيره در آنها به‌کار رفته است. اين گليم‌ها درخشش و زندگى گليم‌هاى شمال غربى ايران را ندارد.

بيجار از مراکز بافندگى مهمى است که گروه هاى قبيله اى گوناگون در آن زندگى مى کنند.اين گليم مى تواند مربوط به شاهسون يا قبايل ديگرى از شمال غربى ايران باشد ، اما رنگ و نگاره هاى خاص آن ترجيحاٌ متعلق به کردستان است.

بيجار کرد : ۸۳/۰ × ۴۹/۴ متر

بيجار کرد : ۴۴/۱ × ۲۷/۳ متر

پشم گليم بیجار زبر ، ضخيم وصورتى رنگ است. اين رنگ از ريشه هاى روناس و آب دوغ تهيه مى شود . طرح هايى که به اشکال انسانى و حيوانى شباهت دارد در کناره هاى متن به چشم مى خورد ، از ويژگى هاى دست بافت هاى کرد است .بنا بر عقيده بازاريان ، اين طرح ها عروس و داماد را در مراسم عروسى و آرزوى آنان را براى رسيدن به خوشبختى نشلن مى دهد.

کردهاى خراسان(۱۴/۱×۲۱/۲متر)

کردهاى خراسان رواندازى مربوط به نواحى قوچان و بجنورد در شمال غربى مشهد. اين رو تختى در اواخر قرن نوزدهم، در دو تکه بافته شده و بر روى زمينه‌اى ساده و يکدست، پودهاى اضافه شده عبارت است از ريشه هاى طويل و منگوله‌هاى تزئينى در دو طرف روانداز.
منبع:aftabir.com